CQM - Slimme keuzes voor veilige overwegen

15/09/2025

Hoe ProRail risico's datagedreven analyseert en factbased afweegt

De uitdaging: grip krijgen op risico’s op het spoor

Voor ProRail is veiligheid op overwegen van levensbelang. Toch werd het risico tot voor kort vooral kwalitatief beoordeeld. Met risicomatrices die een bruikbaar vertrekpunt vormden, maar waarvan de nauwkeurigheid beperkt was voor beleidsmatige afwegingen. Dus als je wél precies wilt weten: Welke factoren maken een overweg (on)veilig? Wat levert een maatregel daadwerkelijk op en tegen welke kosten? Dan is een datagedreven analyse noodzakelijk, als basis voor factbased besluitvorming. In de Voortgangsbrief Spoorveiligheid noemt staatssecretaris Heijnen het resultaat “een kwaliteitsverbetering” en “een model dat per type overweggebruiker het veiligheidsrisico kan berekenen”. Daarmee is de weg vrijgemaakt voor onderbouwde keuzes - in gesprekken met ministeries, gemeentes en in de investeringskalender van ProRail zelf.

De kracht van CQM: van ruwe data naar betrouwbare besluitvorming

Samen met verkeerskundig adviesbureau Goudappel bouwde CQM aan een solide, kwantitatieve aanpak: het Nederlands Overwegen Risico Model (NORM) en een vernieuwde effectiviteitstool. Vanuit onze wiskundige expertise en domeinkennis brachten we structuur aan in twintig jaar aan ongevalsdata, overwegkenmerken, treindienstregelingen en wegverkeersintensiteiten.

Dankzij een centrale database én jaarlijkse updates kunnen scenario’s nu doorgerekend worden op basis van de meest actuele verkeersstromen en maatregeleffecten. Dat geeft direct inzicht in het veiligheidsrisico per type weggebruiker en wat de beste maatregelen zijn om risico’s te verkleinen. Door het model in een prototype dashboard te integreren, kunnen ProRails vakspecialisten nu zelfstandig werken met NORM en de effectiviteitstool - een grote stap richting factbased risicobeheer.

De oplossing: een geïntegreerde tool voor veiligheid én kosten-batenanalyse

In de afgelopen vier jaar ontwikkelden Goudappel en CQM:

NORM: een wetenschappelijk onderbouwd model dat het risico per overweg per gebruikersgroep inzichtelijk maakt – van voetganger tot machinist – gebaseerd op twintig jaar ongevallendata.
Effectiviteitstool: een geactualiseerde rekentool waarmee maatregelen worden doorgerekend op impact op veiligheid, milieu, storingen en onderhoud én vertaald naar monetaire baten.
Prototype dashboard: een werkende applicatie waarmee gebruikers zelf scenario’s kunnen verkennen, afwegingen kunnen maken en gericht kunnen adviseren richting beleidsmakers.

Op basis van dit prototype ontwikkelt een externe partij momenteel een volwaardige Mendix-applicatie, die de rekenmodules van NORM en de effectiviteitstool integreert. Zo ontstaat een robuuste, schaalbare en gebruiksvriendelijke tool voor ProRails operationele omgeving; een nieuwe standaard in datagedreven risicobeheersing, die factbased keuzes ondersteunt in het veiligheidsbeleid van ProRail.

Samenwerking als sleutel tot succes

De samenwerking tussen Goudappel, CQM en ProRail kenmerkte zich door open communicatie, inhoudelijke diepgang en gezamenlijke ambitie. Door ieders expertise te benutten, konden we modellen ontwikkelen die zowel wetenschappelijk kloppen als praktisch toepasbaar zijn in het veld. Samen met ProRails vakspecialisten zorgden we voor een werkbare, gedragen oplossing.

Monique Voorderhake-Borst (Teammanager Functioneel Beheer Overwegen | AM-Techniek bij ProRail): "Dankzij NORM en de effectiviteitstool kunnen we nu beter onderbouwde keuzes maken. Het geeft ons richting, overzicht en vertrouwen. Precies wat nodig is in een complexe beleidsomgeving.”

Wil je ook factbased keuzes maken die veiligheid én beleid versterken? Ontdek samen met CQM hoe data het verschil kan maken.

Neem contact op met Joost, hij helpt je verder.