15/12/2025
Beloofd is beloofd…
Ik herinner me van lang geleden een boekje waaruit mijn moeder voorlas. Of eigenlijk herinner ik me vooral een klein gedichtje daaruit:
Beloofd is beloofd
Daar houd ik het bij
Mijn woord is zo goed
Als een olifantsei! 1
In mijn vorige blog deed ik de belofte in een blogreeks (toe maar: een reeks nog wel…) wat uitgebreider stil te staan bij de rijke variatie aan projecten die CQM de afgelopen 25 jaar heeft gedaan in de spoorwereld. In deze blog laat ik aan de hand van voorbeelden zien wat je met optimalisatie in de spoorwereld kunt bereiken. Bij optimalisatie draait het om het nemen van de beste beslissingen in operationele, tactische en strategische vraagstukken. In de wereld van datagedreven werken noemen we dat, volgens de ladder van Gartner: prescriptive analytics.
Optimale balans in een onderhoudsrooster
Mijn allereerste project bij ProRail betrof het optimaliseren van een vierwekelijks repeterend onderhoudsrooster2. Dit rooster liet zien op welk moment welke werkzones buitendienst gesteld zouden worden voor onderhoud. In het onderliggende model zochten we de balans tussen de werklast voor aannemers aan de ene kant en de resterende vervoersmogelijkheden aan de andere kant.
Ontsluiting van infra layout en dienstregeling als basis
In aansluiting daarop werkten we aan projecten waarin infra layout en dienstregeling centraal staan. Vaak maken we gebruik van Infra Monitor, een krachtig, door CQM ontwikkeld platform waarin beide componenten interactief worden ontsloten en gevisualiseerd. Dit platform vormde ook de basis voor de capaciteitscalculator, waarmee we alternatieve uurpatronen tijdens geplande werkzaamheden genereerden. Een mooie applicatie, waarmee we direct aan alle stakeholders de impact van verschillende scenario’s konden tonen. Hoewel deze applicatie inmiddels niet meer wordt gebruikt, konden we tijdens de ontwikkeling ervan ons wiskundige hart ophalen aan de optimalisatietechnieken die nodig waren om deze complexe puzzel te kraken.
Zoveel mogelijk informatie, optimaal verzameld
Een ander domein waar optimalisatie waarde toevoegt, is het slim meten aan het spoor voor doelgericht onderhoud. Zo optimaliseerden we onder meer de bewegingen van een videoschouwtrein over een emplacement (zie Quant 37, uit juni 2010). Ook onderzochten we welke treinen het beste uitgerust kunnen worden met meetapparatuur, zodat de staat van het spoor gemonitord wordt tijdens de reguliere dienstregeling. Mijn collega Pepijn Wissing schreef hier onlangs een interessante blog over.
Ook bij het Quo Vadis-meetnet, waarbij rijdende treinen door middel van vaste meetpunten data verzamelen over wielkwaliteit en wagongewichten, zijn we vanaf het begin betrokken. Initieel bepaalden we de optimale locaties voor de meetapparatuur, tegenwoordig herberekenen we periodiek de dekkingsgraad voor de huidige dienstregeling.
Verder passen we optimalisatie ook toe op onderzoeksopzetten, bijvoorbeeld in ons onderzoek met NS en ProRail naar reizigersgedrag. Daarin analyseren we hoe overstappen en treinfrequentie de keuzes van reizigers beïnvloeden. Door slim verschillende reisopties tegen elkaar af te zetten, verkrijgen we met zo min mogelijk vragen zo veel mogelijk relevante informatie.
Een vergelijkbare aanpak gebruikten mijn collega’s Minou Voortman en Rutger van Beek bij het slijpprogramma van ProRail. Door middel van een gebalanceerde proefopzet verzamelen zij de komende jaren gericht data om het slijpbeleid verder te optimaliseren.
Optimale inzet voor sociale veiligheid
Tot slot nog een ander voorbeeld waar optimalisatie een belangrijke rol speel: de inzet van veiligheidsteams van NS, in het programma 'Daar Zijn Waar Het Toe Doet'. Samen met onze partner Argon&Co boden wij binnen dit programma inzichten, voorspellingen en een algoritme voor automatische planning (referentie).
Een selectie van meer dan 250 projecten die we in 25 jaar voor ProRail hebben gedaan, zie je hieronder in deze tijdlijn. De voorbeelden die in deze blog genoemd worden, zijn ProRail-rood gemaakt. (Tekst gaat door onder afbeelding.)
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Conclusie
De bovenstaande projecten zijn slechts een greep uit het brede spectrum aan optimalisatietoepassingen die CQM de afgelopen jaren in de spoorwereld heeft ontwikkeld. Of het nu gaat om onderhoudsplanning, meetstrategieën, reizigersanalyses of sociale veiligheid – steeds staat de vraag centraal: hoe nemen we de best mogelijke beslissing, gegeven alle beschikbare data en randvoorwaarden?
Binnen CQM is nog veel meer expertise op dit gebied te vinden. In een volgende blog deel ik daar graag meer over.
Beloofd is beloofd…
1Even googelen leert dat dit gedichtje afkomstig is uit het boekje 'Slurfje past op het ei' van Dr. Seuss. Verschenen in 1974, dus dat klopt wel ongeveer met mijn bouwjaar :-)
2 van Zante-de Fokkert, J. I., den Hertog, D., van den Berg, F. J., & Verhoeven, J. H. M. (2007). The Netherlands schedules track maintenance to improve track workers' safety. Interfaces, 37(2), 133-142. https://doi.org/10.1287/inte.1060.0246
Meer weten over ons werk in het spoor? Of heb je vragen over dit artikel?
Neem contact op met Jannet, zij helpt je graag verder!
Wil je daarnaast op de hoogte blijven van het laatste nieuws van CQM, volg ons op LinkedIn of meld je aan voor onze digitale nieuwsbrief.
Header image by: ProRail | Vincent Basler.
