05/12/2023
Ieder jaar organiseert de Stichting Colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk (CVS) eind november een tweedaags congres op het gebied van de verkeers- en vervoersplanologie. Het congres is bedoeld als ontmoetingsplaats voor onderzoekers, beleidsmakers en anderen met belangstelling voor vraagstukken op het snijvlak van verkeer, vervoer en ruimtelijke ordening. Nieuwe inzichten en ideeën worden er gepresenteerd en bediscussieerd.
Donderdag 23 en vrijdag 24 november vond in Brussel de 50e editie van het Colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk Congres plaats, een hele mond vol, daarom zegt iedereen gewoon CVS-congres!
Ik sloot de vrijdag aan nadat er al menig borrel gedronken was de avond van tevoren, maar daardoor zat de stemming er ook al goed in! Elke deelnemer had zelf ook bijgedragen aan het schrijven van een paper, daardoor was het publiek bij de sessies ook echt geïnteresseerd. “We zijn toch allemaal een beetje vervoernerds” zoals een andere deelnemer het verwoordde.
CQM co-auteur papers
Mijn collega Wieke en ik hadden ook bijgedragen aan twee papers; “De reiziger kiest: korter onderweg of vaker overstappen” en “De reiziger kiest: korter onderweg of vaker een trein”. Deze papers zijn namelijk gebaseerd op onderzoek dat wij gezamenlijk met NS en ProRail uitvoeren: hoe reageren reizigers op wijzigingen in de dienstregeling en hoe kunnen NS en ProRail dit gebruiken in het ontwerp van een dienstregeling? Deze papers gaan over de eerste twee knoppen in een reeks van 5+: de weerstand die reizigers ervaren bij het maken van een overstap en de aanpasweerstand doordat treinen niet op het voor de reiziger gewenste moment vertrekken.
Foto 1) Niek Guis (ProRail), foto 2) Menno de Bruyn (NS) tijdens hun presentaties van de papers.
Stated preference experimenten
“Hoe reizigers reageren” klinkt nog vaag, maar wij zouden CQM niet zijn als we daar geen concrete cijfers aan verbinden. We hebben hiervoor stated preference experimenten opgezet waarbij respondenten in essentie steeds meerdere reisopties voorgelegd krijgen, voor één van de opties moest de respondent dan zijn voorkeur uitspreken. Deze opties variëren bijvoorbeeld in reisduur, wel/niet overstap met bijbehorende kenmerken zoals de wachttijd tussen twee treinen in, de treinfrequentie per uur, de vertrektijden etc. Door de optie met minder prettige eigenschappen (bijvoorbeeld lang wachten tussen twee treinen of de trein rijdt slechts 1x per uur) een kortere reistijd toe te kennen, kunnen we door de keuzes van de respondenten te analyseren, bepalen wat de waarde van dergelijke dienstregelkenmerken is. Deze waarden drukken we uit in minuten reistijd.
Ter verduidelijking, een voorbeeld van een resultaat is dat reizigers een reis met een overstap hetzelfde waarderen (lees: even vaak zullen kiezen) als deze reis 11 minuten korter duurt dan een directe reis met hetzelfde aankomst- en vertrekstation. Of dat een reiziger een treinreis die elk kwartier gaat hetzelfde waardeert als een treinreis die 6 keer per uur gaat, maar dan ongelijkmatig verdeeld (bijvoorbeeld 5, 10, 15 en 30 over het uur).
Deze resultaten stellen ProRail en NS in staat om bij het maken van een dienstregeling te beoordelen hoeveel reizigers welke reis zullen gaan maken. En daarmee ook verschillende dienstregelingen te kunnen vergelijken. Maar de dienstregeling bestaat uit veel meer knoppen om aan te draaien, denk bijvoorbeeld aan de drukte in de trein of het type trein (Intercity of Sprinter). Nu werken we samen aan het onderwerp buitendienststellingen; hoe vervelend vinden reizigers het inzetten van vervangend busvervoer bij geplande werkzaamheden? Weer genoeg materiaal voor het volgende CVS-congres!
Wil je meer weten over onze werkzaamheden en projecten in de spoorbranche?
Neem dan contact op met Pleuni of Wieke, zij helpen je graag verder.
Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws van CQM, volg ons op LinkedIn of meld je aan voor onze digitale nieuwsbrief.
Hoofdbeeld: Beeldbank NS
