Verlaging van het aantal verkeersdoden? Dát is de ambitie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Om dit doel waar te maken is een nieuwe aanpak voorgesteld (opgenomen in het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030), waarbij gestuurd wordt op risico-indicatoren. Zo’n indicator is het verbeteren van de veiligheid van fietsers in Nederland. En data speelt hierbij een belangrijke rol! Zo werd het Nationaal Dataportaal Wegverkeersgegevens ingeschakeld voor de datahuishouding en is de Taskforce Verkeersveiligheidsdata opgericht, een samenwerkingsverband van overheden. Paul Schepers van Rijkswaterstaat is programmamanager voor de uitvoering en schakelde CQM in om meer inzicht te krijgen in hoe druk het is op fietspaden. We spreken hem en Marnix Zoutenbier vanuit CQM over hoe dit project bijdraagt aan de fietsverkeersveiligheid van Nederland.
Paul Schepers van Rijkswaterstaat is Programmamanager Uitvoering Taskforce Verkeersveiligheidsdata. De taskforce is een samenwerkingsverband van diverse overheden (gemeenten/provincies in Nederland) die behoeften uitspreken m.b.t. verkeersveiligheidsdata. Paul is verantwoordelijk voor de uitvoering, waaronder het verzamelen en beschikbaar stellen van data over fietspaden.
Verbeteren verkeersveiligheid: minder ongevallen
“De verbetering van de fietsverkeersveiligheid in Nederland is noodzakelijk, omdat er veel verkeersongevallen plaatsvinden onder fietsende Nederlanders. Het aantal verkeersdoden onder fietsers daalt helaas al een aantal jaren niet meer en het aantal ernstige verkeersgewonden stijgt. Uiteraard willen we voor de gezondheid dat er meer mensen de fiets nemen in plaats van de auto en dat mensen dat veilig kunnen doen. De taak om de verkeersveiligheid onder fietsers te vergroten komt voort uit het nieuwe Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030. Dat plan stelt een risico-gestuurde aanpak voor. Het idee daarvan is dat verkeersveiligheidsbeleid niet meer alleen reactief wordt gebaseerd op ongevallen- en slachtoffercijfers, maar dat je proactief stuurt op mogelijke risico’s wat betreft veiligheid in het verkeer. Dit doe je door het in kaart brengen van risico-indicatoren: indicatoren om het veiligheidsniveau van specifieke onderdelen van het verkeerssysteem te identificeren, meten en monitoren. Een voldoende veilig fietspad is een van de onderdelen. Om vervolgens te kijken hoe de verkeersveiligheid zich daarop ontwikkelt. Daar is data voor nodig. En dus ook CQM.”, vertelt Paul.
De breedte van de fietspaden
Hij vervolgt: “Uit onderzoek blijkt namelijk dat de kwaliteit van fietspaden belangrijk is bij het verbeteren van de verkeersveiligheid onder deze doelgroep. Onderdelen van de risico-indicator ‘veilige fietspaden’ zijn bijvoorbeeld: zijn er obstakels op de paden aanwezig, zijn ze breed genoeg, is het wegverloop herkenbaar met markering, enzovoorts. CQM heeft bijgedragen aan data voor het onderdeel ‘zijn de fietspaden breed genoeg’. Je weet pas of een pad breed genoeg is als je weet hoeveel fietsers er rijden. Oftewel: we moeten kijken naar de intensiteit van het fietsverkeer.”
Grote en vele afstanden berekenen
“We hebben onder andere beschikbare data van het CBS uit de ‘Onderweg in Nederland’ (ODIN) enquête gebruikt. Echter, deze steekproef representeert uiteraard nooit heel fietsend NL. CQM heeft deze steekproef breder getrokken door middel van kansberekening. Hierdoor is tevens inzichtelijk gemaakt welke route-opties hoogstwaarschijnlijk ook zijn gebruikt op de fiets, al is dat niet gerapporteerd. Bijvoorbeeld: hoe groot is de kans dat de persoon die voor een korte rit normaal de auto pakt, ook af en toe de fiets pakt en andersom? Dat maakt dat we voor wegbeheerders veel bruikbare data hebben verzameld. Dat is erg prettig aan samenwerken met CQM: ze maken eenvoudig de vertaalslag van iets ingewikkelds (zoals wiskundige data) naar bruikbare informatie.”, aldus Paul.
Marnix voegt daaraan toe: “Omdat wij met CQMaps heel snel heel veel routes kunnen doorrekenen, konden we ook hier voor meer dan 10 miljoen herkomst-bestemmingen de kortste route berekenen en dat doorvertalen naar het gebruik van fietspaden. Ook houden we met dit algoritme rekening met verkeersregels en files. Elk vraagstuk wordt dus schaalbaar en realistisch.”
Inzicht met data
Paul: “Met het ontwikkelde algoritme kunnen we de gemeenten en provincies van Nederland data geven die inzicht verstrekt in hoeveel fietsverkeer er is. Bureau SWECO heeft andere gegevens in beeld gebracht waaronder de verhardingsbreedte van fietspaden. Met die gegevens samen kan worden bepaald of ze breed genoeg zijn t.o.v. de fietsintensiteit. De uitkomsten leggen we naast de vereisten van fietspaden die landelijk bepaald zijn. Hiermee kunnen de gemeenten en provincies in een oogopslag zien wat er goed gaat qua fietsverkeersveiligheid en waar verbeterpunten liggen.”
Eerste stappen richting veiliger fietsend NL
“In de toekomst willen we hier steeds meer risico-indicatoren aan toevoegen, zodat de veiligheid onder fietsers continu verbetert en gemonitord wordt. Denk aan het in kaart brengen van fietspadobstakels (zoals paaltjes). De schatting van de intensiteit kan ook verder verbeterd worden. De gegevens geven binnen de bebouwde kom al een goede indicatie, maar buiten de bebouwde kom zijn de schattingen nog onbetrouwbaar, bijvoorbeeld omdat er nog niet naar recreatief fietsverkeer is gekeken. Mogelijk is daarvoor een modelschatting te ontwikkelen. En we kunnen meer gebruik maken van data vanuit het Nationaal Dataportaal Wegverkeer, die vooral veel data heeft vanuit meetlussen die in fietspaden zijn aangelegd. In Eindhoven vlakbij CQM herken je die vast wel: als je het tunneltje inrijdt wordt je als fietser meegeteld in de fietsers van die dag. Al die beschikbare data willen we vergelijken met onze steekproef, om deze te valideren. De Taskforce gaat tot minimaal 2024 door. De eerste stap richting een veiliger fietsend Nederland is gezet en hopelijk komen daar nog vele mooie stappen – en veilige fietskilometers – bij.”, sluit Paul af.
Wil jij dit ook?
Neem dan contact op met Jan Telman! Wil je daarnaast op de hoogte blijven van het laatste nieuws van CQM, volg ons op LinkedIn of meld je aan voor onze digitale nieuwsbrief. En wil je als fietser zelf de beschikbare data uit dit project inzien? Download dan de Pilot fietspaddata voor verkeersveiligheid - Fietsberaad!
Fotocredits: Pixabay & Rijkswaterstaat.
